İstanbul’un temelleri M.Ö. 7. yüzyılda, Megaralılar tarafından atılmıştır. Byzantion adı verilen bu şehir, Sarayburnu civarında kurulmuş olup, uzun süre bir şehir-devlet olarak varlığını sürdürmüştür.
İstanbul, tarih boyunca birçok farklı medeniyete ev sahipliği yapmış ve bu medeniyetlerin izlerini günümüze taşımış bir şehirdir. İstanbul’un tarihi hakkında detaylı bilgi vermek için, şehrin tarihinin önemli dönemlerine kısaca göz atalım.
Byzantion ve Oligarşi Dönemi (M.Ö. 667-M.Ö. 476)
Byzantion, M.Ö. 667’de kurulduktan sonra, M.Ö. 478’de Spartalı Pausanlılar tarafından fethedildi. Pausanlılar şehirde yalnızca iki yıl hüküm sürebildi.
Byzantion ve Demokrasi Dönemi (M.Ö. 476-M.Ö. 196)
M.Ö. 476 yılında Pausanlılar kovuldu ve Byzantion, demokrasi ile yönetilmeye başlandı. Stratejik konumu sayesinde ekonomik olarak gelişen Byzantion, antik Yunan bölgesine etki edebilen bir güç haline geldi.
Byzantion ve Roma Dönemi (M.Ö. 196- M.S. 1. yüzyıl)
Byzantion, M.Ö. 196’da Roma İmparatorluğu’na katıldı. Septimius Severus döneminde, şehir Roma’ya bağlılığını güçlendirmek için Latinleştirildi.
Byzantium ve Roma Dönemi (1. yüzyıl-3. yüzyıl)
Latinleşme politikalarının etkisi altında Byzantion, “Byzantium” olarak adlandırıldı ve Roma İmparatorluğu’na tam bağlı bir vilayet oldu. Pers İmparatoru Pescennius ile yapılan anlaşma nedeniyle Septimius Severus tarafından cezalandırıldı. Daha sonra, şehir yeniden inşa edildi.
Augusta Antonina ve Roma Dönemi (3. yüzyıl-330)
Septimius Severus tarafından yeniden inşa edilen şehre, oğlu Antonius’un şerefine “Augusta Antonina” adı verildi. Bu isim 3. yüzyıl boyunca kullanıldı.
Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu Dönemi (330-1453)
330 yılında, şehir, I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edildi ve adı Konstantinopolis olarak değiştirildi. İlk olarak Roma İmparatorluğu’nun, daha sonra ise Bizans İmparatorluğu’nun başkenti oldu.
Roma Başkenti Konstantinopolis ve Geç Roma Dönemi (330-395)
İstanbul’un başkent olma tarihi, Roma İmparatorluğu’nun Doğu-Batı olarak ayrışmasından 65 yıl önceye dayanır. M.Ö. 330’da “Nova Roma” (Yeni Roma) adıyla Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edilen Byzantion’un ismi, I. Konstantin’in ölümünden sonra Konstantinopolis olarak değiştirildi. Şehir, 395’te bölünen Roma İmparatorluğu’nun ardılı olan Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti haline geldi.
Bizans Dönemi:
İstanbul’un ilk kez kurulması, M.Ö. 657 yılına dayanır. Şehir ilk olarak Byzantion adıyla kurulmuştur. M.S. 330 yılında Roma İmparatoru I. Constantinus (Konstantin) tarafından yeniden inşa edilmiş ve Nova Roma (Yeni Roma) adını almıştır. Daha sonra ise Konstantinopolis olarak anılmıştır. Şehir, Doğu Roma İmparatorluğu’nun (Bizans İmparatorluğu) başkenti olarak önemli bir rol oynamıştır.
Osmanlı Dönemi:
1453 yılında II. Mehmed (Fatih Sultan Mehmed) tarafından fethedilene kadar Konstantinopolis, Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olarak kalmıştır. Şehir, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olmuş ve 1922 yılında imparatorluğun sona ermesine kadar bu statüsünü korumuştur. İstanbul, Osmanlı döneminde büyük bir gelişme göstermiş, birçok cami, saray, köprü ve diğer önemli yapılara kavuşmuştur.
Cumhuriyet Dönemi:
1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla, başkent Ankara’ya taşınmıştır. Fakat İstanbul, tarihi ve kültürel mirasıyla Türkiye’nin en önemli şehirlerinden biri olma özelliğini korumuştur. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızlı bir nüfus artışı ve sanayileşme sürecine giren İstanbul, Türkiye’nin ekonomik ve kültürel merkezi olmuştur.
İstanbul’un Önemli Yapıları:
- Ayasofya: Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından M.S. 537 yılında inşa edilen Ayasofya, bir dönem dünyanın en büyük katedrali olarak biliniyordu. 1453 yılında camiye çevrilen yapı, 1935 yılında müzeye dönüştürülmüştür.
- Topkapı Sarayı: Osmanlı İmparatorluğu’na ev sahipliği yapmış olan Topkapı Sarayı, saray kompleksi içinde birçok değerli eseri barındırmaktadır.
- Sultanahmet Camii (Mavi Camii): 1616 yılında tamamlanan cami, dünyanın her yerinden ziyaretçilerin ilgisini çeken önemli bir yapıdır.
- Galata Kulesi: İstanbul’un simgelerinden biri olan kule, şehrin panoramik manzarasını görmek isteyenler için popüler bir noktadır.
Sonuç:
İstanbul, binlerce yıllık tarihi ve kültürel mirasıyla dünyanın en önemli şehirlerinden biridir. Bizans, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde farklı medeniyetlerin etkisi altında kalmış, bu da şehrin zengin ve çeşitli bir kültürel mirasa sahip olmasını sağlamıştır. Şehirde yer alan tarihi ve kültürel alanlar, İstanbul’un tarihine ve kültürüne ışık tutmaktadır.