Azgelişmişlik, küresel düzeyde var olan ekonomik ve sosyal uçurumları ifade eder. Bu önemli kavram, iktisadi açıdan, çeşitli nitel ve nicel göstergelere göre gelişmiş toplumlarla karşılaştırıldığında daha düşük performansa sahip olan toplumları tanımlar. Azgelişmişlik, sadece ekonomik bir değerlendirmenin ötesinde, geniş bir spektrumda toplumların genel durumuna ışık tutar. Azgelişmiş toplumlar, teknolojik, ekonomik, kültürel ve kurumsal olarak daha gelişmiş ülkelerden belirgin bir şekilde geri kalır.
Azgelişmişlik Ne Demek?
Azgelişmişlik Kavramının Tanımı:
Azgelişmişlik, iktisadi perspektifte, çağdaş gelişmiş toplumlarla karşılaştırıldığında geri kalmış toplumları ifade eder. Bu durum, çeşitli nitel ve nicel göstergeler aracılığıyla belirlenir.
Azgelişmişlik ve Kalkınma İktisadı:
Azgelişmişlik kavramı, 1950’lerde kalkınma iktisadı alanının gelişmesiyle popülerlik kazanmıştır. Kalkınma iktisatçıları, yoksul ülkelerin sorunlarını anlama ve bu sorunlara çözüm bulma çerçevesini sağlamak amacıyla bu terimi kullanmışlardır.
Modernleşme Kuramları:
Modernleşme kuramları, ülkelerin gelişmişlik ve azgelişmişlik durumunu, modern ve geleneksel toplumlar arasındaki farklılıklar üzerinden değerlendirmektedir.
Azgelişmişliğin Göstergeleri:
Azgelişmişlik durumunu tanımlamak için kullanılan göstergeler arasında milli gelir ve kişi başına milli gelir bulunur. Bu ölçütler, toplumların ekonomik performansını değerlendirmede kullanılır.
Azgelişmişlik ve Geleneksel Toplumlar:
Azgelişmişliği oluşturan faktörler, geleneksel toplumların özelliklerini yansıtır. Bu faktörler, Batı toplumlarıyla karşılaştırıldığında, bu toplumların eksiklikler listesini oluşturan unsurlardır.
Nicel Göstergeler ve Azgelişmişlik:
Bazı kalkınma iktisatçıları, azgelişmişliğin nicel göstergelerle tanımlanmasını savunur. Bu göstergeler arasında, toplumun ekonomik aktivitelerinin bir ölçütü olan milli gelir ve kişi başına milli gelir önemli bir yer tutar.
Azgelişmişlik ve Kapitalizm:
Bir teori, azgelişmişliğin, kapitalizme geçememiş toplumların içsel yapısından kaynaklandığını ileri sürer. Bu toplumlar, kapitalizmin dinamik değişimini ve iç çelişkilerini taşır.
Kapitalist Dünya Sistemi ve Azgelişmişlik:
Kapitalist dünya sistemi, merkez ve çevre olarak adlandırılan iki kısma ayrılır. Bu sistemde, merkez ile çevre arasında eşitsiz bir işbölümü ve bağımlılık ilişkisi vardır.
Azgelişmişlik ve Üretim Güçleri:
Azgelişmişlik, gelişmiş ülkelere göre üretim güçlerinin ve üretim biçiminin geriliğine dayanır. Bu çerçevede, azgelişmiş ülke ekonomilerinin dünya ekonomisiyle nasıl entegre olduğunu incelemek, azgelişmişlik olgusunun anlaşılmasına katkı sağlar.
Azgelişmişlik Kavramının Geleceği:
Azgelişmişlik kavramının günümüzde etkili bir analitik araç olarak kullanılabilmesi, çeşitli yaklaşımlar arasında bir senteze ulaşmayı gerektirir. Bu, gelişmiş toplumları referans noktası olarak alır ve azgelişmişliğe, üretim güçlerinin ve üretim biçiminin geriliği açısından bakmayı mümkün kılar.