Ergenlik çağındaki gençler arasında yaygın bir korku kaynağı olan yeme bozuklukları, genellikle fiziksel belirtilerle kendini gösterse de aslen bir psikolojik rahatsızlıktır. Özellikle genç kızlar arasında daha sık rastlanan anoreksiya nervoza, erkeklerde oldukça nadir görülür. Yapılan araştırmalar, her bin genç kızdan birinin bu hastalıktan muzdarip olduğunu ortaya koymaktadır. Bu rahatsızlıkta bireyler, kilo alma korkusu nedeniyle yemek yemeyi reddederler, bu durum da ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüm riskine yol açabilir.
Anoreksiya Nervoza Nedir?
Anoreksiya nervoza, özellikle genç kızlar arasında sıklıkla rastlanan ve aşırı kilo kaybı ile karakterize edilen ciddi bir yeme bozukluğudur. Bu psikolojik durum, genellikle 12 ile 20 yaş arasında daha yoğun olarak gözlemlenir ve hastalar genelde normal vücut ağırlığının çok altında bir kiloya sahiptirler. Anoreksiya nervoza, bireyin kendi vücut algısıyla ilgili ciddi bozukluklar yaşamasına ve ince kalmak konusunda aşırı bir takıntı geliştirmesine neden olur. Hastalar genellikle az uyur ve oldukça aktif olmalarına rağmen, yemek yemeyi büyük ölçüde reddederler.
Anoreksiya Nervozanın Belirtileri
Anoreksiya nervoza hastaları, kilo almaktan yoğun bir şekilde korkarlar ve bu yüzden kendilerine özgü yeme davranışları geliştirirler. Fiziksel belirtiler genellikle kilo kaybı ve aşırı zayıflık şeklinde ortaya çıkar. Hastaların diyetlerini aşırı kısıtlamaları, karbonhidrat ve yağ içeren besinlerden kaçınmaları tipiktir. Yemek yeme durumlarını kontrol altında tutmak için çeşitli ritüeller geliştirirler; örneğin, yemek saatlerinde saklanma, yemekten hızla kalkma, başkalarının yanında yemek yemeyi reddetme gibi davranışlar sergilerler.
Bunun yanı sıra, yoğun egzersiz yapma, diyet hapları kullanma ve kusma gibi yöntemlere başvurabilirler. Anoreksiya nervoza hastaları aynı zamanda sürekli olarak kilo ve vücut şekilleri hakkında endişe duyarlar ve hiçbir zaman kendilerini yeterince zayıf hissetmezler. Kilo kaybına rağmen, hastalar sıklıkla kilolarını gizlemek için bol kıyafetler giyer ve vücutlarındaki değişiklikleri fark etmezden gelirler.
Anoreksiya nervoza, tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına ve hatta ölüme yol açabilecek bir durumdur. Bu yüzden, bu belirtileri gösteren bireylerin veya yakınlarının derhal profesyonel yardım alması hayati önem taşır.
Anoreksiya Nervoza Nedenleri
Anoreksiya nervoza, kesin bir nedeni olmamakla birlikte çeşitli biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkan karmaşık bir yeme bozukluğudur. Ergenlik dönemi, bu hastalığın en sık görüldüğü zaman dilimi olup, bu dönemdeki bireylerin sosyal ve fiziksel değişikliklere adaptasyon sürecinde yaşadıkları zorluklar hastalığın tetiklenmesinde rol oynayabilir.
Biyolojik Nedenler
Anoreksiya nervoza genellikle mükemmeliyetçi ve titiz kişilik özelliklerine sahip bireylerde daha sık görülür. Genetik faktörler de hastalığın ortaya çıkışında önemli bir rol oynayabilir; özellikle ailede anoreksiya öyküsü bulunan bireylerde hastalığa yakalanma riski artar.
Psikolojik Nedenler
Çocukluk dönemi beslenme alışkanlıkları ve aile içi ilişkiler, ilerleyen yıllarda anoreksiya gelişimi üzerinde etkili olabilir. Utangaçlık, depresyon, obsesif kompülsif bozukluk gibi psikolojik yatkınlıklar da bu yeme bozukluğunun görülme olasılığını artırır. Ayrıca, sevgi eksikliği çeken ve cinsel istismara uğramış bireylerde anoreksiya nervoza riski daha yüksektir.
Çevresel Faktörler
Toplumda ince vücut idealinin yüceltilmesi, özellikle medya ve moda dünyasının bu algıyı desteklemesi, gençleri diyet yapmaya ve zayıf görünme konusunda takıntılı hale getirebilir. Dansçılar, balerinler, mankenler ve jokeyler gibi bazı meslek grupları, işleri gereği sürekli kilo kontrolü yapmak zorunda kalır. Bu baskı, yeme bozukluklarının ortaya çıkmasına zemin hazırlar.
Anoreksiya Nervoza Tanısı
Anoreksiya nervoza tanısında, vücut ağırlığının önemli ölçüde azalması dışında başka bir hastalığın bu kilo kaybına sebep olmadığından emin olunmalıdır. Hastaların yaşadığı aşırı kilo kaybı, onların psikolojik durumlarını da etkiler ve ruh hali dalgalanmaları, cinsel isteksizlik, düşük benlik saygısı, içe kapanıklık, obsesif düşünceler, sosyal fobi ve depresyon gibi çeşitli psikiyatrik belirtiler gözlemlenebilir. Soğuğa karşı aşırı hassasiyet, tansiyon düşüklüğü, kabızlık, mide boşalmasının yavaşlaması, nabız düşüklüğü gibi fiziksel bulgular da anoreksiya nervoza teşhisine yardımcı olur. Kullanılan kusma ve idrar söktürücü ilaçlar sonucunda ortaya çıkan potasyum düşüklüğü ise kalp ritim bozukluklarına neden olabilir. Kan testlerinde lökosit azalması ve anemi, adet düzensizlikleri ve adetten kesilme, kemik yoğunluğunda azalma ve düşük östrojen seviyeleri nedeniyle osteoporoz (kemik erimesi) görülebilir. Psikolojik ve klinik bulguların kapsamlı değerlendirilmesi sonucunda anoreksiya nervoza tanısı konulabilir.
Anoreksiya Nervoza Tedavi Yöntemleri
Anoreksiya nervoza tedavisinde, hastanın ve ailesinin aktif katılımı esastır ve tedavi, psikiyatri, diyetetik, psikoloji, endokrinoloji, ortopedi, fizyoterapi ve hemşirelik gibi farklı disiplinlerden sağlık profesyonellerinin içerdiği çok disiplinli bir ekip tarafından yönetilmelidir. Tedavi süreci, hastanın sağlıklı bir vücut ağırlığına ulaşmasını ve psikolojik iyileşmeyi kapsar. Eğer hastanın vücut ağırlığı idealin %30 altına düşmüşse, genellikle hastaneye yatırılır ve kilo alımı kontrol altında tutulur. Psikoterapi seansları, bireyin özsaygısını ve kimlik duygusunu yeniden kazanmasına yardımcı olacak şekilde aile bireyleriyle birlikte düzenlenir. Hastanın istenilen kiloya ulaşmasının ardından taburcu edilse de, nüksetme riski yüksek olduğundan düzenli takip ve destek şarttır.
Uyarı: Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve profesyonel tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavi yerine geçmez. Sağlıkla ilgili herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa, lütfen doktorunuza veya sağlık hizmeti sağlayıcınıza danışın. Bu içerik, okuyuculara genel bilgi sunmak amacıyla hazırlanmıştır ve okuyucunun özel sağlık durumuna göre kişiselleştirilmemiştir.